داستان هایی از تاریخ فوتبال ایتالیا؛ یوونتوس مظهر غرور ایتالیایی!

وبسایت رسمی برنامه نود - اگر شهر رم را پایتخت سیاسی کشور ایتالیا بدانیم، بدون شک شهر تورین، پایتخت فوتبال در سرزمین چکمه ای است. مبدأ حرکت قطار کالچو، از ایستگاه تورین بود. قصد داریم برای بررسی تاریخ فوتبال ایتالیا، شهر به شهر رفته و تاریخچه فوتبالی هر یک از شهرهای مهم را مورد کنکاش قرار دهیم.

هنوز هم در بسیاری از مغازه ها یا منازل شهر فلورانس، برچسب هایی با جمله « zona anti-gobbizzata» مشاهده می شود که به معنای «منطقه فاقد گوژ پُشت» است. گوژ پُشت در فرهنگ ایتالیایی، کنایه از خوش شانسی بوده و با توجه به دشمنی دیرینه هواداران فیورنتینا با یوونتوس، چنین لقبی را بنفش ها برای حریف تورینی خود به کار می برند. به اعتقاد فلورانسی ها، باشگاه تورینی مظهر خوش شانسی است و آن ها با استفاده از این برچسب، نفرت خود را از یوونتوس نشان می دهند. برای هزاران توریست که به شهر فلورانس، پایتخت تاریخی رنسانس اروپا سفر می کنند، هنوز هم معنای این برچسب ها غیر قابل درک است. مطابق یک سنت قدیمی فلورانسی ها، اگر بازیکنی از یوونتوس به تیم محبوب شهر آن ها ملحق شود، باید قوز کمر آن ها را گرفت! به زعم تیفوسی های بنفش، این حرکت نمادین بدین معناست که با جدایی از یوونتوس و حضور در فیورنتینا، دیگر خوش شانسی از وجود آن بازیکن رخت بر بسته و او باید بیشتر از گذشته تلاش کند!

یوونتوس یکی از استثناهای تاریخی در فوتبال ایتالیا است زیرا این تیم در سراسر کشور هوادار دارد. وقتی به حواشی جنوبی ایتالیا سفر می کنیم، بسیاری از پسرهای جوان را در حال توپ بازی با پیراهن یوونتوس در کوچه و خیابان می بینیم. تعداد هواداران یوونتوس در تورین کمتر از هواداران این تیم در سایر شهرهای ایتالیا است. وقتی یوونتوس در سیسیل، میلان، کالابریا یا ساردینیا به میدان می رود، همواره تمام صندلی های ورزشگاه مملو از تماشاگر می شود. البته مردم دو شهر فلورانس و رم به طور سنتی، به ندرت هوادار یوونتوس هستند.

یوونتوس پُر افتخارترین باشگاه تاریخ فوتبال ایتالیا بوده و به همین دلیل، از محبوبیت ویژه ای برخوردار است اما دلیل اصلی تر برای محبوبیت فراگیر «بانوی پیر» در سرتاسر خاک ایتالیا، ریشه تاریخی دارد. یوونتوس در همان سال هایی که «کالچو» در حال تبدیل به ورزش ملی ایتالیا بود یعنی در اوایل دهه 1930 میلادی و مصادف با جام جهانی 1934، در اوج قدرت قرار داشت و به 5 قهرمانی پیاپی در ایتالیا دست یافت. آشنایی مردم ایتالیا با کالچو (فوتبال)، پس از قهرمانی تیم ملی این کشور در جام جهانی 1934 و قدرت نمایی یوونتوس در آن سال ها، به اوج رسید. در واقع فوتبال ایتالیا در آن سال ها با نام یوونتوس عجین شد و سپس در دهه 1960 میلادی، نسل دیگری از هواداران فوتبال ایتالیا وارد عرصه گردیدند تا به کمک آن، غبار جنگ جهانی دوم را از تن بزدایند.

جشن قهرمانی تیم ملی ایتالیا در جام جهانی 1934

همواره در ایتالیا، شهرهای شمالی از رفاه زیادی برخوردار بوده و شهرهای جنوبی نسبتاً فقیر هستند. بین سال های 1951 تا 1967، بسیاری از مردم جنوب به شهر تورین مهاجرت کرده و اغلب آن ها طرفدار یوونتوس شدند. یکی از مورخین معاصر ایتالیا در کتاب خود نوشت که طی مسابقه تیم های یوونتوس و پالرمو در دهه 1960 به میزبانی تورین، تعداد زیادی از تماشاگرها اهل سیسیل بودند. جالب این که سیسیلی های مقیم تورین به جای حمایت از تیم زادگاه خود یعنی پالرمو، عملاً تبدیل به هوادار یوونتوس شدند. همین نوع هواداران غیر تورینی، پس از بازگشت به شهرهای خود، همچنان به یوونتوس وفادار مانده و این عشق از پدر به فرزندان انتقال یافت.

ایتالیایی ها به شهر تورین، لقب «نیویورک ایتالیا» را داده اند زیرا کارگرهای زیادی از مناطق فقیر ایتالیا به تورین مهاجرت می کردند تا از رفاه، موفقیت و مدرنیته برخوردار شوند. فوتبال و البته باشگاه یوونتوس، بخشی از فرهنگ زندگی در تورین هستند. شاید ارتباط بین باشگاه یوونتوس و کارخانه فیات (و بالطبع کارگرهای این کارخانه) باعث گردید که داروین پاستورین یکی از بزرگ ترین فوتبال نویس های ایتالیایی، از لقب پرولتاریایی (وابسته به طبقه کارگری) برای یوونتوس در دهه 1970 استفاده نماید. چه پارادوکس زیبایی است این لقب؛ «یوونتوس که نماد ثروت و رفاه است، اکنون بیشترین حامیان را از طبقه کارگر دارد!»

البته برخی از نویسنده ها با گرایش مارکسیستی، تفسیر متفاوتی را ارائه داده و نگاه منفی گرایانه ای به استفاده کارخانه فیات از کارگرهای جنوبی داشتند. افتخار آفرینی های یوونتوس در دهه های 1970 و 1980 نیز ادامه یافت و باز هم این موفقیت ها با قهرمانی تیم ملی ایتالیا در جام جهانی 1982 منطبق شد. هفت بازیکن یوونتوس در تیم فاتح جام جهانی 1982 حضور داشتند. در تاریخ باشگاه یوونتوس فقط 4 دوره افول مشاهده می شود؛ نیمه دوم دهه 1940، نیمه اول دهه 1960، نیمه اول دهه 1990 و نیمه دوم دهه 2000. به جز مورد آخر که به علت پرونده رسوایی کالچوپولی و سقوط بیانکونری به سری ب ختم گردید، یوونتوس در سه مورد نخست به ترتیب تحت تأثیر قدرت تیم های تورینو (1940)، اینتر (1960) و میلان (1990) قرار گرفت.

نخستین قدرت نمایی یوونتوس در تاریخ فوتبال ایتالیا به دهه 1930 مربوط می شود که بانوی پیر با ترکیبی از بازیکن های دارای اصلیت آمریکای لاتین و تعداد از جوانان بومی به 5 قهرمانی پیاپی در ایتالیا دست یافت. یوونتوس در اواخر دهه 1940 زیر سایه تورینو قرار گرفت ولی با تکیه بر توان مالی خود و خرید ستاره های بزرگی همچون عمر سیووری و جان چارلز، دوباره در دهه 1950 شروع به بازسازی کرد. شهر میلان در دهه 1960 تبدیل به پایتخت فوتبال ایتالیا شد اما یوونتوس در دو دهه بعدی اوج گرفته و مجدداً تورین را تبدیل به پایتخت فوتبال سرزمین چکمه ای نمود. بیانکونری با تکیه بر قدرت مربیگری جووانی تراپاتونی که اهل شهر میلان بود، بیش از یک دهه بر فوتبال ایتالیا حکمرانی کرد. یک دروازه بان افسانه ای همچون دینو زوف، یک خط دفاع آهنین شامل جنتیله، شیره آ و کابرینی، یک هافبک متفکر مانند مارکو تاردلی و مهاجمان زهردار و مخوفی همچون پائولو روسی و فرانکو کائوزیو بدنه اصلی این تیم رؤیایی تراپاتونی را تشکیل می دادند. یوونتوس در خرید ستاره های خارجی نیز پیشتاز بود و چند بازیکن بزرگ مانند لیام بریدی، میشل پلاتینی، زیبی بونیِک و زین الدین زیدان پیراهن این تیم تورینی را بر تن کردند. تجربه تاریخی نشان داده که یوونتوس به ندرت در بازار نقل و انتقالات دچار اشتباه می شود.

می توان یکی از بهترین مقاطع تاریخ باشگاه یوونتوس را در نیمه دوم دهه 1990 دانست که بانوی پیر تحت هدایت مارچلو لیپی و با استفاده از بازیکن های بزرگی همچون زین الدین زیدان، روبرتو باجو، فابریتزیو راوانلی، جانلوکا ویالی و الساندرو دل پیرو به اوج رسید. لیپی طی دو مقطع متفاوت، هدایت یوونتوس را بر عهده گرفت و 5 عنوان قهرمانی را در عرض 7 سال به ارمغان آورد. اوج غرور و افتخار هواداران یوونتوس، فتح لیگ قهرمانان اروپا در سال 1996 بود. البته یوونتوس طی 21 سال اخیر، به هیچ افتخار اروپایی دست پیدا نکرده و از 9 فینال، فقط دو بار به پیروزی و عنوان قهرمانی در جام باشگاه های اروپا (لیگ قهرمانان اروپا) رسیده است.

محبوبیت فراگیر یوونتوس در سراسر خاک ایتالیا صرفاً به خاطر کسب جام های متعدد نیست. در ارزیابی عوامل این محبوبیت، نباید تأثیر کارخانه خودروسازی فیات (FIAT) و حمایت این کارخانه از باشگاه یوونتوس را نادیده انگاشت. فیات بزرگ ترین کارخانه و قلب تپنده صنعت ایتالیا بوده که تأثیر زیادی بر عوامل قدرت و روش زندگی مردم دارد. تأثیر این کارخانه بر ایتالیا به قدری زیاد است که برخی به کنایه، از این کشور به نام «FIATLY» یاد می کنند. بسیاری از جنوبی ها به رغم مواجهه با برخوردهای تبعیض آمیز و زشت، به تورین رفته تا رؤیای کار در کارخانه فیات را محقق نموده و زندگی خود را سر و سامان ببخشند. اومبرتو آنیلی مالک کارخانه فیات و باشگاه یوونتوس اعتقاد داشت که یکی از دلایل مهاجرت گسترده مردم جنوب ایتالیا به تورین در دهه های 1950 و 1960، تماشای مسابقات تیم یوونتوس بود. کارخانه فیات اقدام به ساخت مدرسه و منزل گاه برای کارگرهای مهاجر و فرزندان آن ها کردند. یوونتوس تبدیل به نمادی از کارخانه فیات شد و این دو پدیده ایتالیایی، یکدیگر را تکمیل می کردند. خانواده آنیلی عاشق فوتبال بودند و حتی در مسائل تاکتیکی، استخدام یا برکناری مربیان، مذاکره با بازیکن ها یا مصاحبه با رسانه ها، حضور پُر رنگی داشتند.

کالچو، داستان فوتبال ایتالیا ادامه دارد...

4464