به گزارش "ورزش سه"، ایران و ترکیه برای ششمین بار در تاریخ فوتبال دو کشور به مصاف هم خواهند رفت. اولین دیدار دو تیم روز هفت خرداد 1329 برگزار شد و این بازی تدارکاتی نیز می تواند به نوعی شصت و هشتمین سالگرد بازی دو تیم باشد. دومین بازی در مردادماه سال 1344 و در مسابقات جام اکو در تهران برگزار شد که با تساوی بدون گل به پایان رسید. در همین سال و در اسفند ماه نیز یک بازی دوستانه دیگر بین دوتیم در تهران برگزار شد که بازهم بدون گل به پایان رسید.
آخرین بار در شهریور 1346 این دو تیم در ترکیه به مصاف هم رفتند که این جدال برنده ای نداشت تا همین نتیجه زمینه ساز طلسمی 44 ساله در تقابل دوباره دو کشور همسایه و حالا پرادعا در فوتبال قاره آسیا و اروپا شود تا بعد از آن روز طلسمی 44 ساله مانع رویارویی این دو همسایه قدرتمند شود. در شرایطی که فردا هفتم خردادماه این طلسم در ورزشگاه فاتح تریم باشاک شهیر خواهد شکست نگاهی انداختیم به شرایط فوتبال ترکیه از آن روز تا امروز.
فدراسیون فوتبال ترکیه در سال 1923 تاسیس شد و و در همان سال توسط فیفا صلاحیتش مورد قبول قرار گرفت و به بیست و ششمین عضو فیفا تبدیل شد. ترکیه برای اولین بار در مسابقات المپیک 1924 پاریس در یک تورنمنت بزرگ حضور پیدا کرد. ترکیه مقابل تیم های قدرتمند همچون آلمان و چک اسلواکی با قبول دو شکست سنگین درجایگاه سوم گروه قرار گرفت و از صعود به مرحله بعد بازماند .
تیم ملی ترکیه برای اولین بار در سال 1950 جواز حضور در جام جهانی را کسب کرد ولی به دلیل دور بودن کشور برزیل و بالا بودن هزینه های حمل و نقل از حضور در این جام جهانی انصراف داد تا یک اتفاق جالبی را در فوتبال جهان رخ بدهد. 4 سال بعد بار دیگر جواز حضور در جام جهانی را کسب کرد و در مسابقات با ترکیبی عجیب و عمدتا نظامی که سربازان تشکیل می دادند در جام جهانی شرکت کرد و در گروه مجارستان، آلمان شرقی و کره جنوبی در جایگاه سوم قرار گرفت تا برای اولین حضور در جام جهانی عملکرد قابل قبولی داشته باشد .
فوتبال ترکیه از سال 1955 تا اواخر دهه 80 میلادی دوران رکود خود را می گذراند. آن ها در این 25 سال دچار بحران های اقتصادی و مالی بزرگی شدند که به تبع در شرایط تیم ملی نیز تاثیر می گذاشت عملکرد ضعیف آن ها در این سال ها باعث شد که این تیم در مقابل قدرت های بزرگ اروپا همانند ایتالیا، اسپانیا و انگلیس شکست های پرگل و سنگین متحمل شد تا در هیچ یک از تورنمنت های بزرگ شرکت نکنند .
در اواخر دهه 80 میلادی و پس از خارج شدن ترکیه از فضای سیاسی حاکم برای کشور، طی یک برنامه ریزی مدون و هوشمندانه فوتبال در سرزمین عثمانی رنگ و بوی دیگری به خود گرفت، پشتیبانی تمام قد و کامل دولت از فوتبال، دادن وام های بلند مدت با بهره ناچیز به باشگاه ها، ورود کاملاً اصولی بخش خصوصی به فوتبال و سرمایه گذاری در هر دو بخش سخت افزار و نرم افزار موجب شد تا ترک ها بتوانند طی یک بازه زمانی تقریباً میان مدت به اولین آرزو و هدف خود که حضور در مرحله نهایی جام ملت های اروپا بود برسند، آن هم در شرایطی که در این راه توانسته بودند تیم هایی مانند سوئد و سوئیس را از پیش رو بردارند.
حضور برای اولین بار در بازی های یورو اگرچه با حذف بدون امتیاز در مرحله گروهی آن هم بدون زدن حتی یک گل برای ترک ها به پایان رسید، اما نشان دهنده توان و پتانسیل بالای آن ها بود، یورو 96 علیرغم نتیجه تلخ، تجربه ای بسیار بزرگ و شروع دوران درخشانی برای ترک های بلند پرواز بود. عملکرد تقریباً مناسب ترکیه باعث شد تا ستارگان دنیای فوتبال علاقه مند به حضور در فضای ناشناخته فوتبال این کشور شوند، بین سالهای 96 تا 2000 تیم مطرح گالاتاسارای با جذب چند فوق ستاره فوتبال دنیا مانند گئورگی هاجی، کلودیو تافارل، پوپسکیو و ماریو جاردل رونق تازه ای به لیگ فوتبال ترکیه بخشید.
درسال 2000، سال مهمی برای ترک ها بود. به بار نشستن برنامه ریزی بلند مدت و هدفمند ترکها در زمینه باشگاهی و ملی باعث شد که تیم گالاتاسارای در جام یوفا با شکست دادن تیم آرسنال در فینال برای اولین بار در تاریخ فوتبال ترکیه قهرمان این مسابقات شود، صعود ترکیه به جمع 8 تیم پایانی یورو 2000 و در نهایت قهرمانی مجدد شیرهای استانبول این بار در سوپر کاپ اروپا آن هم با شکست دادن تیم قدرتمند رئال مادرید همراه شد.
یکی از مهمترین رویدادهای مهم فوتبال در سال 2000، مسابقات جام ملت های اروپا در کشورهای هلند و بلژیک بود، رقابتهای که به خوبی چهره یک مدعی تازه در عرصه فوتبال را به جهانیان نشان داد، تیمی که با قدرت اراده مردان بی ادعای خود کل فوتبال اروپا را به تفکر واداشت. سال 2000 سال شکوفایی نسل طلایی فوتبال ترکیه در قاره سبز بود، نسلی که دو سال بعد و در بازی های جام جهانی 2002 تا مرحله نیمه نهایی پیش رفت و در نهایت با بوسه زدن به مدال سیمین آن، نام طلایی خود را برای همیشه در تاریخ فوتبال دنیا حک کرد.
بعد از کسب مدال برنز جام جهانی 2002 ترکیه توانست مدال برنز جام کنفدراسیونها در سال 2003 را نیز کسب کند و بعد از آن فوتبال ملی ترکیه دچار افت نامحسوسی شد و از این سال به بعد نتایج سینوسی ترک ها باعث شد تا نتوانند به مرحله نهایی یورو 2004 و جام جهانی 2006 راه پیدا کنند.
بعد از یک رکود 4 ساله در عرصه ملی ترکیه توانست در مسابقات یورو 2008 مجدداً اعاده حیثیت کند، نمایش متعصبانه و هجومی ترک ها در طول این مسابقات نشان دهنده جاری شدن خون جدید در رگهای فوتبال این کشور بود، بدون شک فوتبالی را که ترکیه در یورو 2008 ارائه کرد از لحاظ فنی بهترین فوتبال تاریخ این کشور بوده است.
زدن 5 گل در 3 دقیقه پایانی بازی با تیمهای سوئیس (دقیقه 2+90)، جمهوری چک (دقیقه 87 و 89)، کرواسی (دقیقه 2+120) و آلمان (دقیقه 87) فقط بیان گر روحیه شکست ناپذیر ترکها بود. اگرچه آن ها در مرحله نیمه نهایی با گل دقیقه 90 فیلیپ لام در برابر تیم قدرتمند آلمان شکست خوردند و از راهیابی به فینال بازماندند، اما یک بار دیگر ثابت کردند که فوتبال با برنامه و هدف دار نتیجه ای جز موفقیت در پی نخواهد داشت.
بعد از یورو 2008 تیم ملی ترکیه از راهیابی به جام جهانی 2010 و جام ملتهای 2012 بازماند، اما شاخص فوتبال این کشور همواره رو به بالا بود، داشتن زیرساخت های بسیار مناسب و از همه مهمتر وجود استعدادهای فراوان در این کشور باعث شد هر سال ستاره های بیشتری برای بازی در سوپر لیگ ترکیه علاقه نشان دهند، به نحوی که در یک بازه چند ساله بازیکنان و مربیان نام آشنای فراوانی مانند گوتی، کوارشما، هلدرپوستیگا، روبرتو کارلوس، آلکس، استفان آپیا، موسلرا، گاس هیدینک و ... تیم های ترک را برای ادامه کار حرفه ای خود انتخاب کرده اند.
فوتبال ترکیه در سال 2011 با رسوایی مالی و تبانی سران باشگاه فنرباغچه مورد تزلزل قرار گرفت اما صعود تیم گالاتاسارای به مرحله یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان اروپا در سال 2012، شکست خوردن تیم منچستر یونایتد در استانبول و پیوستن دو فوق ستاره بزرگ فوتبال دنیا یعنی وسلی اسنایدر و دیدیه دروگبا به این تیم خود از نشانه های قدم برداشتن فوتبال ترکیه در مسیر صحیح و درست است.
آخرین حضور ترکیه در مسابقات بین‌المللی در یورو 2016 بود، ولی در گروهش بعد از کرواسی و اسپانیا سوم شد و نتوانست به مرحله بالاتر صعود کند. ترکیه در مقدماتی جام جهانی 2018 تا روزهای آخر موقعیت خوبی برای صعود داشت، ولی با شکست خانگی مقابل ایسلند از کورس صعود عقب ماند و در نهایت بعد از ایسلند، کرواسی و اوکراین چهارم شد .
نویسنده؛ آرتین چراغی
